Zien en horen: het lijkt zo vanzelfsprekend, tot het niet meer zo scherp en helder verloopt als vroeger. Iedereen kent het moment waarop de armen te kort worden om een etiket te lezen. En steeds vaker vraag je “Wat zeg je?” bij een zacht gesprek of in een rumoerige ruimte. Wat gebeurt er precies met onze zintuigen als we ouder worden, en wat kun je doen om ze zo lang mogelijk natuurlijk te ondersteunen?
De ogen: accommodatieproblemen vanaf 43
Rond je 43ste vermindert bij de meeste mensen de zogeheten accommodatie van het oog. Dat betekent dat het oog zich moeilijker kan aanpassen van ver naar dichtbij kijken. De oorzaak? De ooglens wordt stijver én de kleine spiertjes (de m. ciliaris) die de lens aanpassen, verliezen aan kracht en soepelheid. Hierdoor wordt lezen of naaien zonder hulpmiddel steeds lastiger.
Wat kun je doen?
- Palmen (je ogen bedekken met warme handen en ontspannen) kan de spanning op het oog verlichten.
- Oogoefeningen zoals “veraf-nabij kijken” houden de spieren actief.
- Goed licht helpt enorm bij het voorkomen van extra belasting.
- Voeding rijk aan luteïne en zeaxanthine (bv. groene bladgroenten) ondersteunt het netvlies.
En die leesbril?
Een leesbril werkt compenserend, maar als je te snel volledig overstapt, worden de accommodatiespieren nog minder gebruikt. Veel deskundigen adviseren om pas een leesbril te gebruiken als het echt nodig is, en het liefst af en toe af te wisselen met ‘natuurlijk lezen’ (bv. tekst iets verder houden of in beter licht).
als je beide nodig hebt: een leesbril en hoortoestellen
Het gehoor: wanneer mindert het en waarom?
Gehoorverlies begint gemiddeld tussen de 45 en 65 jaar, en bij mannen iets vroeger dan bij vrouwen. Deze leeftijdsgebonden gehoorvermindering heet presbyacusis. Het komt meestal door slijtage van de haarcellen in het slakkenhuis (cochlea), die geluidsgolven omzetten in elektrische signalen voor de hersenen. Deze haarcellen regenereren helaas niet. Ook de gehoorzenuw en de verwerking in de hersenen gaan trager.
Wat kun je doen?
- Voorkom lawaaischade: elke extra belasting versnelt achteruitgang.
- Voeding met antioxidanten, zoals vitamine C, E, magnesium en zink, kan de haarcellen beschermen.
- Beweging en een goede doorbloeding zijn belangrijk: de doorbloeding van het binnenoor vermindert met de leeftijd. Ginkgo UE bevordert de doorbloeding van de hersenen.
- Gehooroefeningen bestaan ook! Denk aan aandachtsoefeningen waarbij je in stilte probeert te focussen op subtiele geluiden (bv. een tikkende klok of een vogel buiten).
Gehoorapparaat: meteen of uitstellen?
Vroeger werd vaak geadviseerd te wachten zo lang mogelijk, net zoals bij een leesbril. Maar recente wetenschappelijke inzichten pleiten juist vóór een vroege aanpassing:
- Bij slechter gehoor gaat de auditieve verwerking in de hersenen achteruit, en hoe langer je wacht, hoe moeilijker het is om dat nog op te trainen.
- Een gehoorapparaat traint de hersenen om geluiden weer correct te interpreteren. Als je te lang wacht, kan dat herstelvermogen verminderen.
- Dus anders dan bij de ogen, verzwakt een gehoorapparaat je gehoor niet verder – integendeel, het kan de achteruitgang van de hersenverwerking helpen vertragen.
Ik was ook van mening dat je zo lang mogelijk moest wachten met een hoorapparaat. Mijn redenering was fout. Ilonka Oppedijk en François Nicolle uit Amsterdam overtuigden me toch hoortoestellen te gaan gebruiken. Zij hebben me trouwens zeer goed geholpen. Nu ben ik er erg blij mee. Hier hun site: www.nicollehoortoestellen.nl
hoorapparaten zijn te regelen via een app op je GSM
Wat is het beste advies?
- Voor de ogen: blijf oefenen en gebruik hulpmiddelen (zoals een leesbril) alleen wanneer het nodig is. Hou je ogen actief.
- Voor het gehoor: laat regelmatig een gehoortest doen en overweeg tijdig een hoorapparaat als de achteruitgang merkbaar wordt. Wachten verergert het vaak.
Zorg goed voor je algemene gezondheid. Wat goed is voor je hart en je hersenen (beweging, voeding, ontspanning), is ook goed voor je oren en ogen.
