Tien praktische punten voor wie natuurlijk en gezond verder wil, ondanks dreigende burn-out
De cijfers liegen er niet om. In België is het aantal jongeren dat langdurig thuiszit met een burn-out of depressie met meer dan 60% gestegen in vijf jaar tijd. Maar ook steeds meer mensen boven de vijftig krijgen ermee te maken. Burn-out is niet alleen een “jongerenprobleem”. Het kan ons allemaal raken, ouders, grootouders, hulpverleners, leerkrachten, zelfstandigen en mensen die hun hele leven hebben gezorgd voor anderen.
Wat is burn-out eigenlijk?
Burn-out is niet gewoon “moe zijn”. Het is een toestand van mentale, emotionele en lichamelijke uitputting. Vaak komt het doordat mensen jarenlang doorgaan op wilskracht, verantwoordelijkheid dragen, zorgen voor anderen… en zichzelf vergeten.
In het verleden werd burn-out vooral gezien als iets van hulpverleners die zichzelf opofferden. Maar nu weten we dat het iedereen kan treffen. En dat het vaak niet alleen door het werk komt, maar ook door:
- Slechte relaties of spanningen thuis
- Overvolle agenda’s en geen tijd voor jezelf
- Slaaptekort, ongezonde voeding, weinig beweging
- Eenzaamheid of gebrek aan echte gesprekken
- Geen gevoel van betekenis of waardering
te veel jonge mensen worden depressief of raken in een burn-out
Hoe herken je burn-out?
Burn-out komt niet plots. Het sluipt langzaam je leven binnen. Mogelijke signalen zijn:
- Altijd moe, zelfs na een nacht slapen
- Geen zin meer in dingen die je vroeger leuk vond
- Prikkelbaar of snel emotioneel
- Geheugenproblemen of moeite met concentratie
- Slapeloosheid of onrustige slaap
- Lichamelijke klachten zonder duidelijke oorzaak
- Een gevoel van leegte, alsof je jezelf kwijt bent
De vervaging van het begrip burn-out
Toen ik de eerste versie schreef van mijn boek Stop Stress, eind jaren negentig, werd burn-out beschouwd als een toestand van extreme uitputting bij hulpverleners die zichzelf wegcijferen, die een verkeerde kijk op zichzelf krijgen en in een negatieve spiraal terecht komen. Vandaag gebruiken we de term veel breder – soms zelfs té breed. Iemand die zich tijdelijk moe of gedemotiveerd voelt, zegt al snel “ik zit in een burn-out”. Dat leidt tot verwarring. Niet elke vermoeidheid is burn-out. We mogen de term niet trivialiseren of gebruiken als gemakkelijke diagnose om niet verder te kijken naar diepere oorzaken. De meeste burn-outs zijn trouwens multicausaal.
Verschil tussen Burn-out en Depressie
Burn-out heeft vooral te maken met de batterij. Je batterijen zijn leeg. En ze opladen kost steeds meer moeite. Het is dus eerder een energetisch probleem.
Depressiviteit is een onvermogen om nog te kunnen genieten of om iets leuk te vinden, ook dingen die je voordien aangenaam vond. Depressief zijn is dus eerder een emotioneel onvermogen, van niets meer kunnen genieten. Dit wil niet zeggen dat depressiviteit geen fysieke oorzaak zou kunnen hebben. Hier ook zijn meerdere oorzaken mogelijk.
Tien tips die je helpen dat je geen patiënt wordt
Het goede nieuws: burn-out is geen eindpunt. En je kunt veel doen om het te voorkomen – of je herstel te versnellen. Hier zijn praktische, natuurlijke tips waar je vandaag al mee kunt beginnen:
1. Zorg voor je slaap – elke nacht telt
Slaap is het fundament van herstel. Ga op tijd naar bed, vermijd schermen ’s avonds en zorg voor een koele, donkere slaapkamer. Een vast slaapritueel (een kruidenthee, een boek, een voetbad) helpt je lichaam om tot rust te komen. Het beste is dat je probeert altijd op een vaste tijd op te staan en dat je gaat slapen als je moe bent, ook al is dat al om 21 uur. Niet slapen overdag omdat dit je ritmiek verstoort.
2. Eet écht voedsel
Vermijd suikers, bewerkte producten en alcohol. Kies voor fruit, groenten, volle granen, noten, eieren, vis. Zeker bij uitputting helpt het om regelmatig kleine, voedzame maaltijden te eten.
3. Beweeg, niet belastend, maar steeds matig en regelmatig
Wandelen, fietsen, zwemmen, tuinieren – elke dag drie kwartier beweging helpt je hormonen, slaap en stemming. Geen topsport, maar dagelijkse beweging in de buitenlucht. Frisse lucht is een krachtig medicijn. Misschien kun je slapen met de ramen open?
4. Beperk schermtijd en prikkels
Zet meldingen uit, leg je smartphone vaker weg. De continue stroom aan nieuws, berichten en beelden overbelast je zenuwstelsel. Rust begint bij minder moeten. Zoek meer fysieke communicatie door je vrienden op te zoeken en samen iets te drinken.
er zijn momenten in het leven waarop wij allemaal hulp en leiding nodig hebben
5. Zoek contact – maar dan écht
Een goed gesprek doet meer dan duizend online likes. Zoek mensen op die je vertrouwt. Drink samen koffie. Vraag hoe het écht met iemand gaat. Dat is genezing op zich.
6. Herontdek je doel of zoek zinvolle doelstellingen
Wat geeft je zin? Wat maakte je vroeger blij? Creativiteit, vrijwilligerswerk, schrijven, zingen, iets bouwen of maken met je handen – geef ruimte aan wat je hart voedt. Een doel hebben in het leven is zeer motiverend.
7. Gebruik de kracht van de natuur
Planten, kruiden, etherische oliën, ontspanningstechnieken, ademhalingsoefeningen, acupunctuur of een goed natuurgeneeskundig advies kunnen wonderen doen. Niet om te “fixen”, maar om je lichaam te helpen herstellen op zijn eigen tempo.
8. Stel geen onredelijke eisen voor jezelf
Burn-out is geen teken van zwakte, maar van te lang sterk zijn geweest. Laat schuldgevoel los. Je hoeft niets te bewijzen. Gun jezelfook de tijd om terug op peil te komen. Vraag hulp.
9. Soms is er speciale moed nodig
Er zijn situaties waarin je drastische maatregelen moet nemen, en is het bijvoorbeeld noodzakelijk van werk te veranderen om te overleven. Hierbij kun je altijd hulp zoeken.
als je vaak ongelukkig van je werk naar huis gaat, kan het nodig zijn van werk te veranderen
10. Waardering krijgen is noodzakelijk
Ook op je werk is dat zo. Een werkomgeving waar je je gewaardeerd voelt, kan een grote rol spelen om vitaal te blijven. Iedereen heeft acceptatie en erkenning nodig.
Een positieve werkcultuur
Werkcultuur komt de laatste tijd sterk in beeld. Een gezonde werksfeer waar je je gewaardeerd voelt, heeft een grote invloed op je vitaliteit. Als werknemer ben je in zekere zin afhankelijk van de policy van het bedrijf waar je werkt. Natuurlijk hebben vooral zij die de leiding hebben hierin een grote verantwoordelijkheid. Meerdere organisaties zetten zich bijzonder in om leidinggevenden wakker te schudden en te begeleiden in hun tocht naar een optimale werkcultuur. Natalie Arteel is een naam die vaak terugkomt als ambassadrice van een Positieve Werkcultuur. Zij leidt leidinggevenden hierin op en begeleidt ondernemers om dit in hun eigen bedrijf of organisatie toe te passen.
Burn-out hoeft dus niet jouw verhaal te worden
Of je nu al tekenen van uitputting voelt of iemand kent die ermee worstelt – je kunt zelf actie ondernemen. Niet door harder te werken, maar door even te stoppen, te reflecteren en dat toe te passen wat nodig is om je balans te behouden of te herwinnen.
In mijn boek Stop Stress vind je nog veel meer praktische en natuurlijke tips om je energie te herstellen, je grenzen te bewaken en terug zin te krijgen in het leven. Want gezond leven begint vanbinnen.
