Stress en geluid

Geluid speelt een grote rol bij stress in deze tijd

Weinig plaatsen in Vlaanderen zijn vrij van geluid, van hinderlijk lawaai. Wallonië scoort iets beter en Nederland is ook wel geluidsarmer, in enkele beperkte gebieden toch. Maar op de meeste plaatsen is er daar eveneens een overlast aan omgevingsgeluiden. Lawaaipollutie. Op weinig plaatsen zit men onder de 50 decibel.

Waarom stoort het geluid van een vliegtuig dat overvliegt? Waarom stoort het wegverkeer?

Het pakket stressveroorzakende  prikkels is de laatste jaren sterk vergroot. De gestelde eisen zijn vaak heel complex geworden, op het werk, op school, ook persoonlijk. De maatschappij verandert snel en constant en vormt daardoor een zware belasting voor velen onder ons. Soms is er maar een kleine druppel nodig om de emmer te doen overlopen.

Oorzaken van stress moet je optellen Geluid hoort daar bij

Al onze zintuigen werken nauw samen met het autonoom zenuwstelsel. Dit deel van het zenuwstelsel is in feite het automatisch regelsysteem van heel ons lichaam. Het zorgt er voor dat we de balans bewaren.

Onze zintuigen en het autonoom zenuwstelsel detecteren dus al die prikkels. Het is een fantastisch systeem dat het lichaam reguleert, om te kunnen genieten, maar ook om gewoon te functioneren en om ons te verdedigen als dat nodig is. Dit alles is in feite onze bescherming. Bij overbelasting geeft het de prikkels door aan verschillende kernen in het brein, waar ‘stress’ gedetecteerd wordt. Een alarmsignaal dat ons waarschuwt voor een schadelijke effect.

In dat opzicht werken onze ogen, onze tastorganen, onze smaakdetectoren, onze neus en onze oren als antennes van verschillende soorten prikkels te samen én tegelijkertijd!

Een extra controle door ons brein Geluid wordt gefilterd

Heel opmerkelijk is dat een deel op de achtergrond plaatsvindt, zonder dat we ons daarvan bewust zijn. Een deel van de prikkels moet eerst een controlepunt passeren, voordat het lichaam veilig verder kan met de gedetecteerde info.

Die controle is velerlei. Een ervan is het toetsen aan ‘betekenis’. Voor iemand die honger heeft gehad in zijn leven, klinkt het scherpe geluid van vorken en messen als muziek in de oren, terwijl dit voor een ander bijzonder irritant kan zijn.

Als je muziekliefhebber bent, heb je meer tolerantie voor muziek, zeker voor je favoriete soort muziek. Toch zijn ook hier grenzen.

Al die prikkels zijn dus cumulatief en kunnen samen voor negatieve stress zorgen. Opmerkelijk dat we ons niet altijd bewust zijn van de grote hoeveelheid  auditieve prikkels. We kunnen van lawaaipollutie spreken, als we denken aan het vele verkeerlawaai, de irriterende boomzagen, de storende grasmachines, de schelle kinderstemmen die gillen tijdens het spelen, het wasmachine dat draait,  de stofzuigers enzomeer.

Er is een zekere gewenning van ons autonoom zenuwstelsel. Maar we kunnen niet ontkennen dat lawaai een extra belasting vormt voor stress.

Een voorbeeld van lawaaipollutie

Je rijdt met je auto naar een afspraak. Je moet goed opletten, want het is redelijk druk. De radio staat aan. Je luistert naar een mooie song. Plots moet je de GPS volgen om op je bestemming te geraken. De GPS eist je volle aandacht. Maar de ventilatie blaast hard. Te hard. Dit lawaai stoort je plots. Spanning overvalt je. Je kunt je niet focussen. De radio stoort. Je zet de ventilatie af, of op 1 en je zegt tegen je passagier: ‘ Wacht even, ik moet de weg zoeken…’ Hij of zij moet dus ook even zwijgen. Er zijn te veel prikkels. Je zenuwstelsel kan die niet beheren en tegelijk gefocust blijven.

Geluiden belasten je op dat moment. Lawaai speelt mee in het ontstaan van stress.

Stressprikkels moet je bij elkaar optellen. Het lawaai is een belangrijke prikkel voor het zenuwstelsel. Onze hersenen filteren een deel weg, maar voor 100 % is dat niet mogelijk.

Om je te kunnen concentreren is het vaak noodzakelijk simultane prikkels weg te doen.

Daarom is het veiliger en minder stressvol te rijden in een geluidsarme auto.

Tien tips tegen auditieve stress

1. Zoek echte ontspanning
2. Zoek een stille omgeving op. Ons zenuwstelsel heeft nood aan echte rust. Dit wil zeggen ook periodes van stilte. Op die manier komt ook het autonoom zenuwstelsel tot rust.
3. Dat gebeurt toch ’s nachts zou je kunnen opperen. Voor een deel is dat is waar. Maar de slaapkwaliteit en de diepgang van de slaap worden verder beïnvloed door de omgevingsgeluiden tijdens de slaapperiode. Hier is heel wat onderzoek gedaan.
4. Goed slapen is misschien nog belangrijker voor een goede gezondheid dan goed eten. In feite zijn beiden van belang. Maar de slaapkwaliteit krijgt wellicht onvoldoende aandacht, terwijl het een topprioriteit is voor een goede gezondheid. Gebruik eventueel goede oordopjes als een geluidsarme omgeving niet mogelijk is.
5. Maak een wandeling in een bos, in een natuurgebied. Luister daar niet naar muziek, maar naar de natuur. Zet ook je zonnebril niet op, maar laat alle natuurlijke frequenties binnenkomen. Via je ogen komt natuurlijk zonnelicht in je hersenen binnen. Wij weten zeker nog niet alles van al de factoren die een positieve invloed op ons hebben.
6. Het geluid van lopend water eerder rustgevend aan de oever van een beekje of een rivier.
7. Soms kunnen we niet echt ontsnappen uit de geluidshinderlijke gebieden waar het geronk van vliegtuigen en het gebrom van motoren met het dagelijks leven verweven zijn geraakt. Zou dan een goede geluiddempende headset een hulp kunnen zijn?
8. Als je dan met vakantie kan, is de keuze vlug gemaakt tussen een vakantieoord waar de massa naar toe gaat of een klein rustig dorpje waar bijna niemand komt.
9. Er is ook muziek die een kalmerende invloed heeft. Muziek kan zelfs helend zijn. Auditieve frequenties kunnen een rustgevend werken. Vergis je niet, lawaai is iets anders of geluiden in een onaangepaste context of met storende decibels hebben eerder een ontregelend effect.
10. Het is goed voor ons zenuwstelsel rust te zoeken en de muziek, de radio of onze gsm een tijdje op off te zetten.

Aandacht aan geluid

Heeft het wel zin?

Heeft het wel zin aandacht te schenken aan geluiden om ons heen? Ik heb geen last van lawaai of van storende geluiden, zou iemand kunnen zeggen. Onze oren zijn wel inderdaad selectief en filteren de geluiden om ons heen. Of beter gezegd, onze hersenen maken een vorm van selectie of een filtering. 

Maar dit kost ons wel wat; het vergt energie van het zenuwstelsel. Een tijdje vertoeven in een geluidsarme omgeving is wel degelijk een groot pluspunt. En een grote hulp, zeker in stressvolle periodes.